บทเรียนวิชาการอิสลาม ศูนย์อิสลามศึกษามัสยิดดาริสสลาม
ประจำวันเสาร์ที่ 2 มี.ค 2567
บทเรียนวิชาฟิกฮ์ (หมวดอิบาดาต)
อาจารย์ดาวุด รอมาน
อัลลอฮ์ทรงบัญญัติการทำความสะอาดเพื่อการละหมาด ต้องสะอาดจากฮะดัสเล็กและหะดัสใหญ่ โดยการใช้น้ำสะอาดที่พระองค์ทรงประทานลงมา ถือเป็นเรื่องวายิบที่จำเป็นต้องทำตามความสามารถ แต่เมื่อมีอุปสรรค์เกิดขึ้นมาจากการที่ไม่มีน้ำหรือเทียบเท่าการไม่มีน้ำหรือมีน้ำแต่มีอุปสรรค์ตามหลักศาสนา เมื่อมาถึงจุดนี้อัลลอฮ์ทรงทำให้มีสิ่งทดแทนน้ำ นั่นคือการทำตะยัมมุมด้วยฝุ่น เพื่อความสะดวกแก่มนุษย์และเป็นการขจัดความยากลำบาก อัลลอฮ์ตะอาลากล่าวว่า:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
((ผู้ศรัทธาทั้งหลาย! เมื่อพวกเจ้าต้องการจะละหมาด ก็จงล้างหน้าของพวกเจ้า มือของพวกเจ้าถึงข้อศอก และจงลูบศีรษะของพวกเจ้า และล้างเท้าของพวกเจ้าถึงตาตุ่มทั้งสอง และหากพวกเจ้ามีญะนาบะฮฺ ก็จงชำระร่างกายให้สะอาด และหากพวกเจ้าป่วย หรืออยู่ในการเดินทาง หรือคนใดในหมู่พวกท่านมาจากการถ่ายทุกข์ หรือได้สัมผัสหญิงมา แล้วพวกเจ้าไม่พบน้ำก็จงมุ่งสู่ดินที่ดี แล้วลูบใบหน้าของพวกเจ้า และมือของพวกเจ้าจากดินนั้น อัลลอฮฺนั้นไม่ทรงประสงค์ให้มีความลำบากใด ๆ แก่พวกเจ้า แต่ทว่าทรงประสงค์ที่จะให้พวกเจ้าสะอาด และเพื่อให้ความกรุณาเมตตาของพระองค์ครบถ้วนแก่พวกเจ้า เพื่อว่าพวกเจ้าจักขอบคุณ))
นิยามตะยัมมุม
- ตะยัมมุมหลักภาษา:การตั้งใจ
- ตะยัมมุมหลักศาสนา:การลูบหน้าและมือทั้งสองข้างด้วยฝุ่น ตามรูปแบบที่เจาะจง
มีการยืนยันไว้ในกุรอานและในซุนนะห์ของท่านรอซูลุลลอฮิซอลลัลลอฮัอะลัยฮิวะซัลลัม และเป็นมติของปวงปราชญ์
ตะยัมมุมเป็นความประเสริฐของประชาติของท่านนบีมุฮัมมัดที่อัลลอฮ์ทรงจำกัดเฉพาะประชาชาตินี้เท่านั้น พระองค์ไม่ทำให้เป็นการทำความสะอาดแก่ประชาชาติอื่นๆ เป็นเรื่องเปิดกว้างและเป็นความดีงามแก่ประชาชาตินี้
ในบันทึกหะดีษซอฮีห์ของอิหม่ามบุคอรีและอิหม่ามมุสลิมและอื่นๆมีว่า : ท่านนบี กล่าวว่า:
أُعْطِيتُ خَمْسًا لَمْ يُعْطَهُنَّ أَحَدٌ قَبْلِي : نُصِرْتُ بِالرُّعْبِ مَسِيرَةَ شَهْرٍ ، وَجُعِلَتْ لِي الأَرْضُ مَسْجِدًا وَطَهُورًا فَأَيُّمَا رَجُلٍ مِنْ أُمَّتِي أَدْرَكَتْهُ الصَّلاَةُ فَلْيُصَلِّ وفي لفظ : فعنده مسجده وطهورا
“ฉันได้รับห้าประการที่ผู้มาก่อนฉันไม่มีใครได้รับคือ: ฉันได้รับความช่วยเหลือให้พ้นจากความกลัวมีระยะทางถึงหนึ่งเดือน แผ่นดินถูกทำให้เป็นมัสยิดและสะอาดแก่ฉัน ใครในอุมมะห์ของฉันที่ได้เวลาละหมาดเขาจงละหมาดเถิด อีกสำนวนใช้คำว่า : ณ ที่เขามีมัสยิดและมีความสะอาด))
การตะยัมมุมแทนการทำความสะอาดที่ใช้น้ำเมื่อมีอุปสรรค์ตามหลักศาสนา ทำทุกอย่างได้เหมือนกับผ่านการทำความสะอาดด้วยน้ำ อันได้แก่ ละหมาด ฏอว้าฟ อ่านกุรอานและอื่นๆ เพราะอัลลอฮ์ทำให้การตะยัมมุมเป็นการทำความสะอาดเหมือนการทำความสะอาดด้วยน้ำ ท่านรอซูล กล่าวว่า:
(( وجُعِلَتْ تُرْبَتُها ( يعني : الأرض ) لنا طَهُورًا))
(( และแผ่นดินถูกทำให้มีความสะอาดสำหรับเรา))
ตะยัมมุมทดแทนการใช้น้ำ
การทำตะยัมมุมจะทดแทนการใช้น้ำในสภาพต่อไปนี้คือ :-
หนึ่ง :เมื่อไม่มีน้ำ เพราะคำกล่าวของอัลลอฮ์ที่ว่า:
﴾فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا ﴿
(( เมื่อพวกเจ้าไม่พบน้ำก็จงทำตะยัมมุม))
ไม่ว่าจะอยู่กับที่หรืออยูในการเดินทาง เขาออกหาน้ำแล้วไม่พบน้ำ
สอง : มีน้ำแต่ต้องเก็บไว้ดื่มและทำอาหาร
หากนำน้ำมาใช้ทำความสะอาดเขาจะเกิดอันตรายได้จากการหิวกระหาย คนอื่นๆหรือปศุสัตว์หิวกระหาย
สาม : เมื่อกลัวอันตรายจากการใช้น้ำจะเกิดขึ้นกับร่างกายด้วยการเจ็บป่วยหรือหายป่วยช้า
ด้วยคำกล่าวของอัลลอฮ์ที่ว่า:
﴾وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى إلى قوله : فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا ﴿
((หากพวกท่านเจ็บป่วย จนถึงคำว่า พวกเจ้าไม่พบน้ำก็จงทกตะยัมมุมด้วนฝุ่นที่สะอาด))
สี่ : เมื่อไม่สามารถที่จะใช้น้ำได้
เพราะเจ็บป่วยจนเคลื่อนไหวไม่ได้ ไม่มีใครอาบนำ้ละหมาดให้และกลัวว่าจะหมดเวลาละหมาด
ห้า : กลัวความหนาวเย็นเมื่อใช้น้ำและไม่มีใครต้มน้ำ ให้เขาทำตะยัมมุมและละหมาดได้ เพราะคำกล่าวของอัลลอฮ์ที่ว่า:
﴾ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ﴿
((พวกท่านอย่าฆ่าตัวเอง ))
- ในสภาพเหล่านี้ให้เขาตะยัมมุมและละหมาดได้ โดยหากมีน้ำพอที่จะทำความสะอาดบางอวัยวะก็ให้ใช้น้ำนั้นเท่าที่สามารถจะใช้ได้กับบางอวัยวะและให้ทำตะยัมมุมแทนกีอวัยวะที่เหลือที่ไม่ได้ใช้น้ำ เพราะคำของอัลลลอฮ์ที่ว่า:
﴾ فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ ﴿
((จงเกรงกลัวอัลลอฮ์ให้สุดกำลังความสามารถ ))
- หากมีบาดแผลที่จะเกิดอันตรายหากล้างน้ำหรือลูบบนแผล ให้เขาตะยัมมุมและล้างอวัยวะที่เหลือ เพราะคำของอัลลอฮ์ที่ว่า:
﴾ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ﴿
((พวกท่านอย่าฆ่าตัวเอง ))
- หากมีบาดแผลที่การลูบจะไม่เป็นอันตราย ให้ลูบด้วยนำ้บนผ้าฟันแผลและการลูบก็พอเพียงแล้วไม่ต้องตะยัมมุม
- อนุญาตให้ตะยัมมุมด้วยสิ่งที่อยู่เหนือพื้นดิน ทรายและอื่นๆ ที่ถูกต้องจากสองความเห็นของนักวิชาการ เพราะคำของอัลลอฮ์ที่ว่า:
﴾ فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا ﴿
(( แล้วพวกเจ้าไม่พบน้ำก็จงตะยัมมุมด้วยดินที่สะอาด))
ท่านนบี และบรรดาซอฮาบะห์ของท่านเมื่อได้เวลาละหมาดจะทำตะยัมมุมด้วยฝุ่นจากพื้นที่พวกเขาละหมาดไม่ว่าจะเป็นดินหรืออย่างอื่นก็ตาม โดยที่พวกเขาไม่ต้องพกพาฝุ่นมาด้วย
วิธีทำตะยัมมุม
วิธีทำตะยัมมุม : ให้กางนิ้วมือแล้วตบฝ่นและเอามาลูบหน้าและลูบมือทั้งสองสองด้วยฝ่ามือ โดยลูบฝุ่นให้ทั่วใบหน้าและฝ่ามือ
หากลูบด้วยการตบฝุ่นสองครั้งคือ :-
ครั้งที่หนึ่ง : ลูบหน้าของเขา
ครั้งที่สอง : ลูบหน้าของเขา
อนุญาตให้ทำได้ แต่ว่าวิธีที่หนึ่งเป็นวิธีที่มาจากท่านนบี
การเสียตะยัมมุม
ตะยัมมุมจะเสียเนื่องจากมีหะดัษเล็กนั่นคือสิ่งที่ทำให้เสียน้ำละหมาด และเสียเมื่อมีหะดัษใหญ่ที่วายิบต้องอาบน้ำเนื่องจากมีญะนาบะห์ มีเลือดประจำเดือนและมีเลือดหลังคลอดบุตร เพราะสิ่งที่ทดแทนมีฮุก่มเหมือนกับสิ่งที่มาถูกทดแทน
ตะยัมมุมจะเสียเมื่อมีน้ำหากว่าเขาตะยัมมุมเพราะไม่มีน้ำ และเมื่ออุปสรรค์ตามหลักศาสนาหมดไป เช่น การเจ็บป่วย และในทำนองนี้ กรณีที่ไม่มีน้ำและฝุ่นหรือสภาพที่ไม่สามารถที่จะเอาน้ำและฝุ่นสัมผัสผิวหนังได้ ให้เขาละหมาดในสภาพนั้นโดยไม่มีน้ำละหมาดและไม่ต้องทำตะยัมมุม เพราะอัลลอฮ์จะไม่บังคับชีวิตใดนอกจากตามความสามารถ และไม่ต้องละหมาดใหม่ เพราะว่าเขาได้ทำตามสิ่งที่ถูกใช้ ด้วยคำของอัลลอฮ์ที่ว่า:
﴾فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْوا ﴿
((จงยำเกรงต่ออัลลอฮ์ให้สุดกำลังความสามารถ))
และคำของท่านรอซูลุลลอฮ์ที่ว่า:
﴾ وإذَا أَمَرْتُكُمْ بِأَمْرٍ فَأْتُوا منه ما اسْتَطَعْتُمْ﴿
((เมื่อฉันใช้พวกท่านให้ทำเรื่องหนึ่งเรื่องใด พวกท่านจงปฏิบัติให้สุดกำลังความสามารถ ))
นี่เป็นส่วนหนึ่งจากฮุก่มของตะยัมมุมที่เรานำเสนอแก่ท่าน หากท่านสงสัยสิ่งหนึ่งสิ่งใดในเรื่องนี้หรือเรื่องอื่นๆ จำเป็นที่ท่านต้องถามก่อนเป็นขั้นแรก อย่ามักง่ายในเรื่องศาสนาของท่าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องละหมาดที่เป็นเสาหลักของอิสลาม เพราะเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง
ขออัลลอฮ์โปรดประทานความสำเร็จให้แก่เราด้วยความถูกต้อง ชัดเจนในคำพูด การกระทำ และโปรดทำให้อะมัลของเราบริสุทธ์ต่อพระองค์ด้วยเถิด แท้จริงพระองค์เป็นผู้ทรงได้ยินและตอบรับคำขอพร
- อ้างอิงจากหนังสือ:อัลมุลัคค็อส อัลฟิกฮี /เชค ซอลิฮ์อัลเฟาซาน
