การเปลี่ยนกิบละห์
อาจารย์ดาวุด รอมาน (63/12/12)
การอพยพของชาวมุสลิมไปมะดีนะห์ถือเป็นภาระอันยิ่งใหญ่กับการสร้างรัฐอิสลาม ดังนั้นท่านนบีซอลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมมีวิธีการหลายอย่าง เช่น การสร้างความเป็นพี่น้องระหว่างชาวมุฮายิรีนกับชาวอันซอร สร้างเพิงพักติดกับมัสยิดเพื่อเป็นที่พักให้แก่ชาวมุฮายิรีนที่ยากจน สร้างสังคมใหม่เพื่อให้เหมาะกับการเผยแผ่อิสลาม มีบัญญัติศาสนาที่เป็นแบบค่อยเป็นค่อยไปให้เหมาะสมกับสภาพความเป็นจริงของผู้คน
ในปีที่สองของการฮิจเราะห์มีการลงบัญญัติสำคัญต่อไปนี้ คือ :-
1-การเปลี่ยนกิบละห์
2-การถือศีลอด
3-ซะกาตฟิฏร์
4-พิกัตของซากาตประเภทอื่นๆ
ในเดือนรอยับหรือเดือนชะอ์บาน ปีฮิจเราะห์ที่2 คำสั่งของอัลลอฮ์ให้เปลี่ยนกิบละห์จาก บัยตุ้ลมักดิสมาเป็นกะอ์บะห์ เป็นเรื่องแรกที่มีการยกเลิกในอิสลาม
عَنِ البَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ -رَضِيَ اللهُ عَنْهُ-: ((أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ صَلَّى إلَى بَيْتِ المَقْدِسِ سِتَّةَ عَشَرَ شَهْرًا، أَوْ سَبْعَةَ عَشَرَ شَهْرًا، وَكَانَ يُعْجِبُهُ أَنْ تَكُونَ قِبْلَتُهُ قِبَلَ البَيْتِ، وَأَنَّهُ صَلَّى أَوْ صَلَّاهَا صَلَاةَ العَصْرِ، وَصَلَّى مَعَهُ قَوْمٌ. فَخَرَجَ رَجُلٌ مِمَّنْ كَانَ صَلَّى مَعَهُ، فَمَرَّ عَلَى أَهْلِ المَسْجِدِ وَهُمْ رَاكِعُونَ، قَالَ: أَشْهَدُ بِاللهِ؛ لَقَدْ صَلَّيْتُ مَعَ النَّبِيِّ ﷺ قِبَلَ مَكَّةَ، فَدَارُوا كَمَا هُمْ قِبَلَ البَيْتِ، وكَانَ الذي مَاتَ علَى القِبْلَةِ قَبْلَ أنْ تُحَوَّلَ قِبَلَ البَيْتِ رِجَالٌ قُتِلُوا، لم نَدْرِ ما نَقولُ فيهم، فَأَنْزَلَ اللهُ -جَلَّ وَعَلَا-: ﴿وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ﴾ [البقرة: 143])). مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
ความว่า:จากท่านบะรออ์ อิบนิอาซิบรอฎอยัลลอฮัอันฮุกล่าวว่า : (( ท่านรอซูลลุลลอฮิซอลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมได้ละหมาดหันหน้าไปทางบัยตุลมักดิสเป็นเวลาสิบหกหรือสิบเจ็ดเดือน โดยท่านรอซูลมีความต้องการหันหน้าไปทางบัยตุลลอฮ์ และท่านได้ละหมาดอัสริเป็นครั้งแรกโดยหันหน้าไปทางบัยตุลลอฮ์ และมีผู้คนร่วมละหมาดกับท่าน คนหนึ่งที่ได้ร่วมละหมาดกับท่านรอซูลได้ผ่านไปที่มัสยิดขณะที่ผู้คนกำลังรุกัวะอ์ เขาจึงกล่าวขึ้นว่า : ฉันขอขออัลลอฮ์เป็นพยานว่า ฉันได้ละหมาดร่วมกับท่านนบีซอลลัลลอฮัอะลัยฮิวะซัลลัมโดยหันไปทางมักกะห์ พวกเขาจึงหมุนเปลี่ยนเพื่อหันไปทางกิบละห์ ส่วนผู้ที่เสียชีวิตและถูกฆ่าตายไปก่อนการเปลี่ยนกิบละห์ไปทางบัยตุลลอฮ์ เราไม่รู้ว่าจะพูดอย่างไรกับพวกเขา อัลลอฮ์จึงประทานกุรอานลงมาว่า :
[البقرة: 143] ﴾وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ﴿
ความว่า: (( และอัลลอฮ์จะไม่ทำให้การศรัทธาของพวกเจ้าสูญเปล่าแท้จริงอัลลอฮ์เป็นผู้ทรงกรุณาปราณี ผู้ทรงเมตตาแก่มนุษย์เสมอ)) [มุตตะฟักอลัยฮ์]
وَعَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا- قَالَ: «بَيْنَا النَّاسُ يُصَلُّونَ الصُّبْحَ فِي مَسْجدِ قُبَاءٍ، إِذْ جَاءَ جَاءٍ؛ فَقَالَ : أَنْزَلَ اللهُ عَلَى النَّبِيِّ ﷺ قُرْآنًا أَنْ يَسْتَقْبِلَ الْكَعْبَةَ؛ فَاسْتَقْبِلُوهَا، فتَوَجَّهُوا إِلَى الْكَعْبَةِ». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ
ความว่า: จากท่านอับดุลลอฮ์ อิบนิอุมัร รอฎิยัลลอฮุอันฮุมา กล่าวว่า : ((ขณะที่ผู้คนกำลังละหมาดอยู่ที่มัสยิดกุบาอ์ ทันได้นั้นมีผู้หนึ่งได้มาแล้วกล่าวว่า : อัลลอฮ์ได้ลงกุรอานมายังท่านนบีซอลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมให้หันหน้าไปทางกะอ์บะห์ พวกท่านจงผินหน้าไปทางกิบละห์เถิด และพวกเขาได้ผินหน้าไปทางกะอ์บะห์)) [มุตตะฟักอลัยฮ์ ]
وَعَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ: «كَانَ يُصَلِّي نَحْوَ بَيْتِ الْمَقْدِسِ، فَنَزَلَتْ :
قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ ۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا ۚ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ﴾ [البقرة: 144].﴿
فَمَرَّ رَجُلٌ مِنْ بَنِي سَلِمَةَ وَهُمْ رُكُوعٌ فِي صَلَاةِ الْفَجْرِ، وَقَدْ صَلَّوْا رَكْعَةً، فَنَادَى: أَلَا إِنَّ الْقِبْلَةَ قَدْ حُوِّلَتْ، فَمَالُوا كَمَا هُمْ نَحْوَ الْقِبْلَةِ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
ความว่า: จากท่านอนัสรอฎิยัลลอฮุอันฮุ ท่านรอซูลุลลอฮิซอลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม เคยละหมาดหันหน้าไปทางบัยตุลมักดิส กุรอานได้ลงมาว่า :
[البقرة: 144] ﴾قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ ۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا ۚ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ﴿
ความว่า: ((แท้จริงเราเห็นใบหน้าของเจ้าแหงนไปในฟากฟ้าบ่อยครั้ง แน่นอนเราให้เจ้าผินไปยังทิศที่เจ้าพึงใจ ดังนั้นเจ้าจงผินใบหน้าของเจ้าไปทางมัสยิดิลฮะรอมเถิด ))
ชายคนหนึ่งจากบนีซะละมะห์ได้ผ่ามาที่มัสยิดขณะที่ผู้คนกำลังรุกัวะอ์ในละหมาดซุบฮิอยู่ พวกเขาละหมาดได้หนึ่งรอกอะห์ เขาจึงประกาศขึ้นว่า : แท้จริงทิศกิบะห์ได้ถูกเปลี่ยนแล้ว พวกเขาจึงหมุนไปยังทิศกะอ์บะห์)) [บันทึกโดยมุสลิม ]
ท่าทีของผู้คนกับการเปลี่ยนกิบละห์
ท่านรอซูลุลลอฮิซอลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมได้ละหมาดที่มักกะห์โดยหันหน้าไปทางบัยตุ้ลมักดิส ทั้งๆกะห์บะห์อยู่ต่อหน้าท่าน พอท่านอพยพสู่เมืองมะดีนะห์ในช่วงแรกๆก็ยังคงละหมาดหันหน้าไปทางบัยตุ้ลมักดิส มีระยะเวลาประมาณสิบหกหรือสิบเจ็ดเดือน ท่านนบีรักที่จะหันไปทางกะอ์บะห์ จึงทำให้ท่านแหงนมองท้องฟ้าอย่างมีความหวัง จนกระทั่งอัลลอฮ์ไดประทานอายะห์กุรอานลงมาให้กับท่านเพื่อเป็นบัญญัติเรื่องการเปลี่ยนทิศกิบละห์ และหลังจากนั้นได้ละหมาดหันหน้าไปทางกะอ์บะห์ ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในเดือนรอยับ ปีฮิจเราะห์ที่สองของการอพยพ เหตุการณ์นี้มีท่าทีของผู้คนที่แตกต่างกัน
บรรดามุสลิมที่อยู่ในทางนำที่ถูกต้องจะกล่าวว่า : เราได้ยินแล้วและเราจะเชื่อฟังภักดี :
[آل عمران:7] ﴾آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا﴿
ความว่า: ((พวกเราศรัทธาต่อโองการนั้น ทั้งหมดนั้นมาจากที่ที่พระผู้เป็นเจ้าของเราทั้งสิ้น ))
บรรดามุชริกีนกล่าวว่า : มุฮัมมัดได้หันกลับมาหากิบละห์ของเรา ก็แสดงว่าใกล้แล้วที่เขากลับมาสู่ศาสนาของเรา เขาจะไม่หันกลับมาหรอก นอกจากว่าเป็นเรื่องที่ถูก
บรรดายะฮูดกล่าวว่า : มุฮัมมัดทำค้านกับกิบละห์ของบรรดานบีก่อนหน้าเขา หากว่าเขาเป็นนบีจริงแล้วไซร้ แน่นอนว่าเขาต้องละหมาดหันไปทางทิศกิบละห์ของบรรดานบี
บรรดามุนาฟิกีน กล่าวว่า : มุฮัมมัดยังไม่รู้เลยว่าจะหันหน้าไปทางไหน หากตอนแรกถูกแล้วทิ้งมาทำไม หรือว่าตอนหลังถูกทำไมไม่ทำตั้งแต่ตอนแรก และคำพูดอีกมากมายของพวกโง่เขลาทั้งหลาย อัลลอฮ์กล่าวว่า :
[البقرة: من الآية143] ﴾وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ﴿
ความว่า: ((และแท้จริงการเปลี่ยนแปลงกิบลัตนั้น เป็นเรื่องใหญ่ นอกจากแก่บรรดาผู้ที่อัลลอฮ์ได้ทรงแนะนำเท่านั้น ))
